Journalisten en heethoofden : : Een geschiedenis van de Indisch-Nederlandse dagbladpers 1744-1905 / / Gerard Termorshuizen.

• VerfasserIn: Termorshuizen, Gerard
• Place / Publishing House: Leiden; , Boston : : BRILL,, 2001.
• Year of Publication: 2001
• Edition: 1st ed.
• Language: English
• Physical Description: 1 online resource.

'Het passeren van de evenaar maakt de meest bezadigde journalist tot een heethoofd', schreef een Indische krantenman in 1888. Het karakteriseert de wijze waarop de journalist reageerde op de verwaarlozing van de kolonie, waar de pers de enige uitlaatklep was van de publieke opinie. Strijdvaardig en geëmotioneerd, ontwikkelde zij een geheel eigen `tropenstijl'. Omdat persvrijheid ontbrak, waren hevige botsingen tussen kranten en gouvernement schering en inslag. Indische kranten hadden een sterk persoonlijke band met hun lezers en vormen een bijzondere bron van informatie over de histoire intime van de Europese samenleving, alsook over de relaties tussen "volbloeds", Indo-Europeanen en inheemsen. De Indischgasten hadden grote behoefte aan afleiding en de kranten speelden daarop in. Hun Indische literaire feuilletons zijn het fundament geweest voor de Indisch-Nederlandse letterkunde. Een werk als dit is nooit eerder geschreven. Het is gebaseerd op de kranten zelf, en geeft behalve een geschiedenis van de Indische pers een schat aan informatie van koloniaal-politieke, sociale en culturele aard. Het beslaat de periode vanaf 1745 tot omstreeks 1905, wanneer zich een nieuwe fase aankondigt in de kolonie. Dit boek vormt daarom een min of meer afgerond geheel. Gezamenlijke uitgave met Nijgh & Van Ditmar As soon as he passed the equator, every Dutch journalist became a hothead, violent in his reactions to the neglect of the Dutch East Indies colony, where the press was the only mouthpiece for public opinion. In the absence of freedom of the press, the militant, often emotional style of the Indies press, popularly dubbed 'tropical style', not infrequently gave rise to head-on collisions between newspapers and governors. Because they circulated in relatively small communities, there was a strong bond between these papers and their readers, with their unquenchable thirst for diversion and entertainment. Hence they are an invaluable source on the intimate history of the Europeans and on inter-ethnic relations in the colony, while the serial stories they featured formed the basis for Dutch Indies literature. This unique work, based on the actual newspapers themselves from 1744 to 1905 (about seventy in all), describes the history of the Indies press. It contains a wealth of information on colonial politics, society and culture. Co-published with Nijgh & Van Ditmar, Amsterdam.

Table of Contents

Intro -- Title Page -- Dedication -- Table of Contents -- Voorwoord -- Inleiding -- Journalisten en heethoofden -- Een bewogen periode -- Een uitlaatklep bij uitstek -- De 'tropenstijl' -- 'Histoire intime' -- Indeling -- VOORSPEL -- ONDER DE LICHTSCHUWE COMPAGNIE -- Bataviase Nouvelles (1744-1746) -- Vendu-Nieuws (1776-1809) -- DE GOUVERNEMENTSKRANTEN -- Bataviasche Koloniale Courant (1810-1811) -- Java Government Gazette (1812-1816) -- Bataviasche Courant (1816-1828) en Javasche Courant (1828-1830) -- Nederlandsch-Indisch Handelsblad (1828-1833) -- EEN CURIOSUM -- Borneo's Nieuwsblad -- DE COMMERCIËLE PERS -- ALGEMEEN OVERZICHT -- Advertentieblaadjes op Java (1836-1857) -- Onvrijheid in de kolonie -- Een karakteristiek -- Van advertentieblad naar nieuws- en opinieorgaan (1857-1870) -- Indië in Nederland -- Het Drukpersreglement: achtergronden en gevolgen -- Post-, reis- en telegraafverbindingen -- De kranten, hun redacteuren en lezers -- Uitlaatklep van de publieke opinie -- Liberale beginselen contra de Batig Slot-politiek -- De eenheid in de liberale pers doorbroken -- Groei naar volwassenheid (1870-1885) -- Een nieuwe tijd -- De kranten, hun redacteuren en lezers -- Inhoud in het algemeen -- Engagement en strijdbaarheid -- Atjeh: pers contra gouvernement -- De leiband van het bedrijfsleven -- Van confrontatie naar toenadering (1885-1905) -- Crisisjaren -- De kranten, hun redacteuren en lezers -- Inhoud in het algemeen -- De zaak-Tjiomas -- Het ontstaan van een Indo-Europese pers -- Lombok en Atjeh: een keerpunt óók voor de pers -- Handreiking van gouverneur-generaal Van der Wijck -- Het persbureau -- Het Drukpersreglement herzien -- Politieke apathie van de Indischgast -- 'Javanomanie': het 'ethische principe' pro en contra -- De redacteuren verenigd in een journalistenkring -- BESCHRIJVINGEN VAN DE KRANTEN.

OOST-JAVA (SOERABAJA, PASOEROEAN, PROBOLINGGO, MALANG) -- SOERABAJA -- Soerabayas Advertentieblad (circa 1836-1849) → Soerabayasch Weekblad (1849-1852) → Soerabayasch Nieuws- en Advertentieblad (1853-1857) → Soerabayasche Courant (1858-1860) → Soerabaya-Courant (1861-1905) -- Een traag begin -- E. F. J. J. van den Gheijn -- E. L. A. van den Gheijn junior -- J. van Krieken -- F. C. A. Stoecker -- P. Brooshooft -- H. E. Eijssell -- W. F. Schimmel -- De Oostpost (I) (1853-1858) → Oostpost (I) (1858-1865) → Soerabaiasch Handelsblad (1865-1909) -- Het eerste kritische opinieblad in Indië -- E. Fuhri -- Een nieuwe uitgever -- D. J. ten Zeldam Ganswijk -- Jaren zonder redacteur -- Opleving onder J. H. J. Elberg -- J. A. Uilkens -- S. Kalff -- K. Berg -- H. G. Bartelds -- M. van Geuns -- De Nieuwsbode (1861) → Nieuwsbode (1861-1869) -- J. J. Nosse -- J. H. Rosemeier en J. G. Heuveldop -- J. A. Uilkens -- lnsulinde (1869-1871) -- J. A. Uilkens -- Ch. Schemering Reelfs -- Advertentieblad voor Soerabaia, Java's Oosthoek, het eiland Madura en den Molukschen Archipel (1874) -- Waarschijnlijk alleen een proefnummer -- Algemeen Advertentieblad voor Soerabaia, Oosthoek en Buitenbezittingen (1878) -- Alleen een proefnummer? -- Batara-Indra (1885-1887) → Batara-Indra/Jupiter (1887-1888) -- A.M.Voorneman en de eerste Indo-Europese krant op Java -- Een dagblad ook voor 'pursangs' -- Het einde -- Thieme's Nieuw Advertentieblad voor Handel, Scheepvaart en Nijverheid (1886-1887) → Thieme's Nieuw Advertentieblad (1887-1909) -- Een succesvol advertentieblad -- De Morgenpost (1888) -- Nog eenmaal A. M. Voorneman -- PASOEROEAN -- Pasoeroeansch Nieuws- en Advertentieblad (I) (1856) -- Maar een halve jaargang -- Pasoeroeansch Nieuws- en Advertentieblad (II) (1857-1877) → De Oostpost (II) (1877-1884) -- Een advertentieblaadje -- E. F. J. J. van den Gheijn -- Ch. Schemering Reelfs.

Handels- en Advertentieblad voor Pasoeroean en Omstreken (1865) → Handelsblad voor Pasoeroean en Omstreken (1865-1878) -- K. H. Abraas -- Een advertentieblad -- De Pasoeroean Bode (1894-1897) -- Niet meer dan een advertentieblaadje -- PROBOLINGGO -- Nieuws- en Advertentieblad voor Probolingo en Omstreken (1874-1895) -- Een 'misbaksel' -- De periode Ch. Schemering Reelfs -- Een advertentieblaadje -- De Oosthoek (1903-1908) -- Beuzelpraat -- MALANG -- Malang Courant (1893-1894) -- Nog éénmaal Uilkens -- Jahn's Advertentieblad (1896-1922) -- Eerste jaargangen verloren gegaan -- MIDDEN-JAVA (SEMARANG, SOLO, DJOKJAKARTA, TEGAL) -- SEMARANG -- Samarangsch Advertentieblad (I) (1845-1852) → Samarangsche Courant (1852-1880) → Het Indisch Vaderland (1880-1885) -- De beginjaren -- I. Mendes da Costa en W. C. J. van der Moore -- J. A. Uilkens -- H. E. Eijssell -- P. Zwager, J. S. G. Gramberg en C. P. K. Winckel -- R. Vorstman en C. A. Vermandel -- P. Brooshooft -- J. W. Th. Cohen Stuart -- F. A. Enklaar van Guericke -- P. A. Daum -- Samarangsch Advertentieblad (II) (1852-1863) → De Locomotief (1863-1903) -- De beginjaren -- C. E. van Kesteren -- J. W. Th. Cohen Stuart -- P. A. Daum -- Intermezzo: H. W. van Dalfsen en C. E. van Kesteren -- J. F. Scheltema -- P. Brooshooft -- J. F. Scheltema -- P. Brooshooft -- De Javaan (1864-1866) -- Goedkoop en onbeduidend -- Nederlandsch Indisch Advertentieblad (circa 1878) -- Een onvindbaar blaadje -- De Indische Archipel (1885) -- Alleen een proefnummer -- De Telefoon (1886-1897) -- Een krant voor de Indo-Europeaan -- De eerste tien maanden -- Verwatering van de Indo-signatuur -- De Insulinde (1886) -- Nog een orgaan voor de Indo-Europeaan -- Een gering Indo-gehalte -- Tot mislukken gedoemd -- Advertentieblad voor Midden-Java (1886) -- Slechts 18 nummers -- Semarang-Courant (1895-1906) -- Nooit een 'meneer' -- Naar het einde.

SOLO -- De Vorstenlanden (1870-1879) → Soerakarta's Nieuws- en Advertentieblad (1879-1883) → De Nieuwe Vorstenlanden (1883-1909) -- P. Zwager, Z. H. M. Bachiene en L. N. Lehnkering -- Een nieuwe uitgever en een andere naam -- Onbeduidend als voorheen -- Soerakartasche Courant (1884-1885) -- Een mislukking bij voorbaat -- DJOKJAKARTA -- Mataram (I) (1877-1897) -- W. Halkema en H. Buning -- Het Centrum (1897-1903) -- Beperkt en zonder opinie -- Djokja-Courant (1902-1903) -- Een kansloze onderneming -- Mataram (II) (1903) -- Een krantje voor landhuurders -- Dagblad Midden-Java (1905) -- Een oplaag van '72 exemplaren' -- TEGAL -- Advertentieblad voor Tegal en Omstreken (1884-1898) -- Het 'Tegalsch lorretje' -- WEST-JAVA (BATAVIA, BANDOENG, CHERIBON) -- BATAVIA -- Bataviaasch Advertentieblad (1851-1852) → Java-Bode (1852-1909) -- Het begin -- L. J. A. Tollens en W. L. Ritter -- L. A. P. F. Buijn, J. S. G. Gramberg, J. H. Toe Water en J. de Haas -- W. J. Essers en H. C. van der Linden -- J. van Gennep -- Cd. Busken Huet -- H. B. van Daalen -- L. Brunner -- H. B. van Daalen ten tweeden male -- H. G. Bartelds -- J. H. Tersteeg -- J. H. Ketjen en C. A. Kruseman -- Bataviaasch Handelsblad (I) (1858-1895) -- H. J .Lion -- Problemen rond de opvolging van Lion -- I. H. J. Hoek -- J. H. Tersteeg -- A. van Assen -- J. J. G. Hennequin -- J. C. van Lier -- J. S. Duyvis Jz. -- J. A. Haakman -- Het einde van de krant: W. de Veer -- Nieuw Bataviaasch Handelsblad (I) (1866-1872) → De Indiër (II) (1872-1876) -- Een 'nieuw' Handelsblad -- H. A. des Amorie van der Hoeven -- A. van der Does de Bye en J. van Bosse -- L. W. C. Keuchenius -- J. C. van Lier -- F. C. Wilsen -- The Java Times (1863-1864) -- Een boeiend curiosum -- Sociale observaties -- Bataviasche Courant (1865) -- Een 'teringachtig courantje' -- Dagelijksch Advertentieblad voor Batavia en Omstreken (1868).

Oubollig en stomvervelend -- Indische Courant (I) (1870) -- Niet meer dan een prospectus -- Algemeen Dagblad van Nederlandsch Indië (1873-1886) -- Cd. Busken Huet -- J. l'Ange Huet -- Le Messager des Indes (1876) -- Een verloren gegaan Frans nieuwsblad -- De Omroeper (1878) -- Een zoekgeraakt advertentieblaadje -- Charivari (1878) -- Alleen een proefnummer -- De Telegraaf (1879-1881) -- J. S. G. Gramberg, J. van Krieken en anderen -- L. van Woudrichem van Vliet -- Het einde -- Bataviaasch Nieuwsblad (1885-1903) -- De creatie van D. A. Hooyer en P. A. Daum -- Een journalist 'als voor Indië geschapen' -- 'Een program?' -- Een koloniaal in hart en nieren -- In rustiger vaarwater: de jaren vanaf 1894 -- S. de Laat de Kanter met Zaalberg in de coulissen -- J. F. Scheltema -- Algemeen Advertentieblad van Nederlandsch Indië (1887-1892) -- Een mislukte onderneming -- Express (1889-1892) -- Een gratis advertentieblad -- Een katholiek orgaan -- Het Nieuw Bataviaasch Handelsblad (II) (1895-1897) → Nieuw Bataviaasch Handelsblad (II) (1897-1898) -- W. de Veer -- R. Tj. Mees -- J. H. F. van de Wall -- Prange's Advertentieblad (1896) → Prange's Nieuws- en Advertentieblad (1897) -- Een aangekleed advertentieblad -- Teloorgang ondanks schijnbare bloei -- Indische Courant (II) (1896-1900) → Het Nieuws van den Dag voor Nederlandsch-Indië (vanaf 1900) -- Indische Courant: verloren gegaan -- Het Nieuws van den Dag -- De Indische Handelscourant (1897) -- Een curieus blaadje -- Albrecht's Zondagsblad (1899) -- 'Nieuwtjes' en verstrooiend amusement -- BANDOENG -- De Preanger-Bode (1896-1904) -- J. Fabricius -- G. L. La Bastide -- CHERIBON -- Tjerimai (1885-1905) -- Niet meer dan een advertentieblaadje -- BUITENGEWESTEN (PADANG, KOTA-RADJA, MEDAN, MAKASSAR) -- PADANG -- Padangsch Nieuws- en Advertentieblad (1860-1862) → Sumatra-Courant (1862-1900).

R. H. van Wijk Roelandszoon.