Adolf Hitler

|commons = Category:Adolf Hitler |quote = Adolf Hitler |imię i nazwisko = Adolf Hitler |news = }} (wym. //; ur. 20 kwietnia 1889 w Braunau am Inn, zm. 30 kwietnia 1945 w Berlinie) – niemiecki polityk pochodzenia austriackiego, kanclerz Rzeszy od 30 stycznia 1933, Wódz i kanclerz Rzeszy (niem. ''Der Führer und Reichskanzler'') od 2 sierpnia 1934 do śmierci; twórca i dyktator III Rzeszy, przywódca Narodowosocjalistycznej Niemieckiej Partii Robotników (NSDAP), ideolog narodowego socjalizmu; zbrodniarz wojenny, odpowiedzialny za zbrodnie przeciw ludzkości. Uznawany za osobiście odpowiedzialnego za politykę rasową III Rzeszy i śmierć milionów ludzi zabitych podczas jego rządów – w tym – za Holocaust i Porajmos.

Urodził się na obszarze ówczesnych Austro-Węgier i wychował się w pobliżu Linzu. W 1913 przeniósł się do Niemiec. W czasie I wojny światowej walczył na froncie zachodnim. W 1919 wstąpił do Niemieckiej Partii Robotników (DAP). W 1923 usiłował przejąć władzę w wyniku nieudanego zamachu stanu w Monachium i został pozbawiony wolności na pięć lat. Tam stworzył pierwszy tom ''Mein Kampf'' (''Moja walka''). W 1924 z pomocą charyzmatycznych przemówień i nazistowskiej propagandy atakował traktat wersalski oraz promował pangermanizm, antysemityzm i antykomunizm. Dzięki temu zyskał powszechne poparcie.

W listopadzie 1932 roku partia nazistowska miała najwięcej miejsc w niemieckim Reichstagu, ale nie miała większości. W rezultacie żadna partia nie była w stanie utworzyć większości parlamentarnej popierającej kandydata na kanclerza. Były kanclerz Franz von Papen i inni konserwatywni przywódcy przekonali prezydenta Paula von Hindenburga, by 30 stycznia 1933 mianował Hitlera na stanowisko kanclerza. Wkrótce potem rozpoczął się proces przekształcania Republiki Weimarskiej w III Rzeszę. Dążył do wyeliminowania Żydów z Niemiec i ustanowienia nowego ładu, aby przeciwdziałać temu, co uważał za niesprawiedliwość międzynarodowego porządku zdominowanego przez Wielką Brytanię i Francję po I wojnie światowej. Pierwsze sześć lat jego władzy zaowocowało szybkim ożywieniem gospodarczym po Wielkim kryzysie, zniesieniem ograniczeń nałożonych na Niemcy i aneksją terytoriów zamieszkanych przez miliony Niemców.

Poszukiwał ''Lebensraum'' (dosł. „przestrzeni życiowej”) dla narodu niemieckiego w Europie Wschodniej. Był ściśle zaangażowany w operacje wojskowe podczas wojny. Prowadzona pod jego przywództwem agresywna polityka zagraniczna oraz atak na Polskę 1 września 1939 roku doprowadziły do rozpoczęcia przez Niemcy II wojny światowej, w wyniku której zginęło ok. 50 milionów ludzi. W czerwcu 1941 roku zarządził inwazję na Związek Radziecki. Do końca 1941 roku siły niemieckie i państwa Osi zajęły większość Europy i Afryki Północnej. Po 1941 roku sytuacja ulegała odwróceniu, a w 1945 wojska alianckie pokonały wojska niemieckie. 29 kwietnia 1945 roku poślubił swoją wieloletnią kochankę Evę Braun w bunkrze Führera w Berlinie. Niecałe dwa dni później para popełniła samobójstwo, aby uniknąć schwytania przez sowiecką Armię Czerwoną. Ich zwłoki zostały spalone. Źródło: Wikipedia